Warownia zastała przebudowana i umocniona za panowania Mieszka I, który chciał skuteczniej bronić się przed ciągłymi najazdami pogańskich Wieletów. W grodzie wydzielono wówczas część książęcą, w której to wzniesiono kamienną rezydencję dla władcy z trzema pomieszczeniami, zaś przy rezydencji ulokowano kaplicę, a także pracownie dworskie. Najważniejsza z nich, złotnicza, mieściła się w drewnianym budynku o powierzchni 15 metrów kwadratowych. Prawdopodobnie, poza ozdobami ze złota i drogich kamieni, sporządzano w niej sprzęty liturgiczne dla poznańskich świątyń. W grodzie działała także szkoła katedralna. Pod koniec X wieku warownię ponownie powiększono oraz wzmocniono wały obronne, które miały nie tylko odstraszać najeźdźców, ale także chronić przed powodziami.

Przez ponad 300 lat gród na Ostrowie Tumskim był siedzibą książąt. Po zlokalizowaniu miasta na lewym brzegu Warty, stał się własnością biskupstwa poznańskiego, które to dokonało zmian w jego zabudowie, m.in. wznosząc ceglany mur otaczający biskupie miasteczko, czy budując gotycki kościół na przełomie XIV i XV wieku.

Prace archeologiczne prowadzone na Ostrowie Tumskim odsłoniły niżej położone fragmenty dawnych świątyń, a także baptysterium, w którym prawdopodobnie ochrzczono Mieszka I wraz z rodziną i dworem. Dzięki tym pracom odkryto, że świątynia gotycka została wybudowana na fundamentach dwóch poprzednich świątyń. Pierwsza z nich, wzniesiona w 968 roku, będąca kościołem katedralnym pod wezwaniem św. Piotra, została wybudowana w stylu przedromańskim. Był to kościół o trzech nawach zbudowany z kamienia. Katedra ta stała się miejscem pochówku księcia Mieszka I i jego syna Bolesława Chrobrego - pierwszego króla Polski.

Gdy w XI wieku, w wyniku najazdu księcia czeskiego Brzetysława, świątynia i groby monarsze uległy zdewastowaniu, na miejscu starej katedry wybudowano nową. Ta druga katedra w stylu romańskim o dwóch wieżach wzniesiona została z kostki granitowej.

W XIII wieku katedrę przebudowano, a na przełomie XIV i XV wieku na jej miejscu postawiono nową, w stylu gotyckim. Świątynia ta była bardzo okazała, z trzema nawami, nowym prezbiterium, wieńcem 12 kaplic i ambitem, czyli obejściem za głównym ołtarzem.

Po pożarze w 1772 roku katedra otrzymała nowy wystrój wnętrza i elewację w stylu neoklasycznym.

W XIX wieku katedra została gruntownie odrestaurowana, a także na osi prezbiterium wybudowaną nową kaplicę grobową Mieszka I i Bolesława Chrobrego, zwaną Złotą Kaplicą. Wówczas to szczątki władców złożono w neogotyckim sarkofagu.

Podczas II wojny światowej katedra uległa poważnemu zniszczeniu, utraciła większość zabytkowego wyposażenia. Gdy przeprowadzano jej remont, odsłonięto gotyckie elementy kościoła, a wnętrze wyposażono w sprowadzony ze Śląska późnogotycki ołtarz i barokową ambonę. Papież Jan XXIII podniósł katedrę poznańską do godności Bazyliki Mniejszej. Patronem tej świątyni, jak i całego Poznania, są Apostołowie Piotr i Paweł.

Ostrów Tumski z lotu ptaka


Kościoły na Ostrowie Tumskim


Katedra w Poznaniu
- widok od wschodu


Kościół NMP w Poznaniu

Powrót