Pierwsze ślady Słowian na terenie Polski datowane są na przełom IV i V wieku, kiedy to na ziemiach położonych między Odrą i Bugiem zaczęła się kształtować organizacja plemienna, będąca podstawą tworzenia się później państw słowiańskich. Z tego okresu pochodzą też teksty rzymskie, wymieniające nazwy własne ludów zamieszkujących wschodnią część Europy, będącą poza strefą wpływów Rzymian. Sama nazwa "Słowianie" ("Sklawinowie") w źródłach pisanych pojawiła się w 2 połowie IV wieku.

Zasiedlanie środkowej i wschodniej Europy rozpoczęli Słowianie w V wieku, opuszczając swoją pierwotną siedzibę w dorzeczu Dniepru.

Początkowo Słowianie zamieszkiwali w niewielkich, otwartych osadach złożonych z kilku domów, wewnątrz których znajdowało się palenisko lub kamienny piec. Grody obronne zaczęli budować dopiero w VII wieku. Zajmowali się głównie rolnictwem, ale także hodowlą, rzemiosłem i handlem. Ciała zmarłych palono i składano w płytkich grobach, na których sypano kopce - tzw. kurhany. Zwyczaj palenia zwłok zaczął zanikać pomiędzy IX a XI wiekiem. W słowiańskich grobach nie umieszczano zazwyczaj żadnych przedmiotów użytkowych ani ozdób.

Na terenie obecnej Polski zamieszkiwało kilka plemion słowiańskich. Ważne decyzje dotyczące plemienia podejmował wiec, będący zebraniem wszystkich wolnych mężczyzn.

Najliczniejszymi plemionami w IX wieku byli: Wiślanie zajmujący tereny obecnej Małopolski z ośrodkiem w Krakowie, Lędzianie zamieszkujący nad środkową Wisłą i górnym Bugiem oraz Goplanie na Kujawach z centrum w Kruszwicy. Z tego okresu nie pochodzą żadne wzmianki o władającym Wielkopolską plemieniu Polan, które miało stać się w przyszłości zalążkiem kształtowania się państwa polskiego.

Słowianie stworzyli bogatą mitologię, w której naczelne miejsce zajmował Weles (Woos) - bóg magii i zaświatów, zwany także Trzygłowem lub Trojanem. Władcą nieba i piorunów był Perun (Światowid, Rujewit), zaś bogiem ognia i słońca - Swaróg (Swarożyc, Radgost, Dadźbóg). Oprócz nich świat wierzeń zaludniały mniejsze bóstwa i demony, a wśród nich rusałki i strzygi. W miejscach kultu umieszczano w kamiennych kręgach posągi bogów, przed którymi palono ogniska ofiarne, ale cześć bogom Słowianie mogli oddawać także pod drzewami, przy kamieniach lub w chatach.

Nie odnaleziono dotąd żadnego dowodu świadczącego, że Słowianie mieli swój alfabet. Być może alfabet stworzony przez Cyryla podczas misji Wielkomorawskiej, zwany głagolicą, zawiera znaki wzięte z alfabetu Słowian, gdyż niektórych liter próżno by szukać w alfabecie greckim, który był postawą jego utworzenia. Wg językoznawców wszystkie języki słowiańskie, w tym także polski, wywodzą się z języka starocerkiewno-słowiańskiego.

Do Słowian zalicza się:
Białorusinów, Bośniaków, Bułgarów, Chorwatów, Czarnogórców, Czechów, Kaszubów, Łemków, Łużyczan, Macedończyków, Polaków, Rosjan, Serbów, Słowaków, Słoweńców i Ukraińców.

  
Naczynia używane przez Słowian

Alfabet słowiański - głagolica

Powrót